تحلیل عملکرد فضایی شهر میانی مرند در سطح شهرستان مرند

امروزه در ساخت شهرها و تعیین اندام جغرافیایی آنها به تعادل شهر و ناحیه، روابط هماهنگ شهر و روستا، توازن فضایی و تعادل انسان و محیط می‌اندیشند. ایجاد و رویش قارچ‎گونه شهری با اندام بلند جغرافیایی، در نواحی کشور آن‎جاکه روستاها پراکنده و نافشرده هستند و روابط ارگانیکی بین شهر و روستا وجود ندارد به فروپاشی این تعادل‌ها خواهد انجامید. بایستی برنامه‎ریزی‎ها به پیروی از ویژگی‌های فیزیکی، اقتصادی و انسانی ناحیه روی تمام شهرهای ناحیه، از کوتاه‎اندام گرفته تا روستاها توزیع و پخش شود تا ارتباط هماهنگ و متعادل ناحیه با تمام مراکز شهری حفظ شود. در مقاله‎ی حاضر به بررسی عملکرد جمعیّتی ـ اقتصادی شهر میانی مرند در سطح فضایی شهرستان مرند پرداخته شده است. مدل‌های جمعیّتی نشان می‌دهند که شهر مرند، به‎تنهایی80% از جمعیّت شهری شهرستان را دارد و 16 برابر شهر دوم شهرستان است. همچنین، 50% کل جمعیّت شهرستان تنها در شهر مرند ساکن هستند. ضریب کشش‎پذیری نشان می‌دهد که شهر مرند از توان کشش‎پذیری جمعیّتی بالایی برخوردار بوده، در حالی که ضریب کشش‎پذیری بقیّه‎ی شهرهای شهرستان پایین‌تر یا منفی بوده است، همچنین موازنه‎ی مهاجرت در شهر مرند مثبت بوده و در مقابل موازنه‎ی مهاجرت کلّ شهرستان منفی است. مدل‌های اقتصادی بیانگر نقش خدماتی شهر مرند در شرایط اقتصاد پایه‌ای است و بعد از آن بخش صنعت شرایط اقتصاد پایه‌ای را دارد، ولی بخش کشاورزی، هم در سطح شهرستان و هم در سطح شهر مرند، جزء اقتصاد پایه‌ای محسوب نمی‌شود. بررسی حوزه‎ی نفوذ شهر مرند نشان می‌دهد که این شهر بخش عمده‌ای از خدمات را به حوزه‎ی نفوذ اختصاص داده و در رفع نیازهای خدماتی برای حوزه‎ی نفوذ در اهمّیّت نخست قرار دارد. درنهایت، پیشنهاد می‌شود که در کنار سرمایه‎گذاری در شهر میانه‎ی مرند باید به شهرهای کوچک شهرستان، مانند کشکسرای، زنوز، یامچی و بناب جدید و روستاهای اطرف آنها از نظر تأمین خدمات، تأسیسات زیربنایی و رفع نیازها و کمبودها و ایجاد زمینه‌های اشتغال نیز توجّه کرد تا از این طریق با بهره‎گیری از تمامی ظرفیّت‌های شهرستان مرند به توسعه‎ی همه‎جانبه‎ی آن کمک نمود.